Bogusława Bartelik
SCENARIUSZ LEKCJI PRZYRODY W KL. VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ ( JEDNOSTKA METODYCZNA - 2 - GODZINNA )
Temat: WIECZNE MROZY W STREFIE PUSTYŃ LODOWYCH
Lekcja jest realizacją haseł programowych:
PROGRAM: DKW – 4014 – 165/99
Uczniowie znają podstawowe wiadomości o Antarktyce i Arktyce:
- położenie geograficzne, - pojęcie dnia i nocy polarnej, - cechy klimatu polarnego, - pojęcie pustynia i oaza lodowa, - powstawanie gór lodowych, - świat roślin ( bardzo ubogi ) i zwierząt, - historia wypraw polarnych, - odkrycia i badania naukowe, - rola Polaków w badaniach polarnych.
Lekcja jest swoista rekapitulacją powyższych wiadomości, dokonana metodami aktywizujacymi i wymagającymi od ucznia współtworzenia, a nie odtwarzania. Informacje uzyskane na tych lekcjach mają walor kształcący i przydatne będą nie tylko na lekcjach przyrody, ale i na lekcjach historii i języka polskiego.
CELE OPERACYJNE:
PO ZAKOŃCZENIU LEKCJI UCZEŃ POWINIEN:
I POZIOM: WIADOMOŚCI - KATEGORIA A, B.
- umiejscowić na mapie obszar zajmowany przez Arktykę i Antarktykę, - opisać warunki klimatyczne panujące na Antarktydzie i w Arktyce, - wskazać na mapie biegun zimna, - omówić przystosowania zwierząt do życia, w klimacie polarnym.
II POZIOM: UMIEJĘTNOŚCI - KAREGORIA C
- wyjaśnić, dlaczego Antarktyda nazywana jest pustynią lodową, - opisać warunki panujące w oazach, - scharakteryzować faunę wód przybrzeżnych Antarktydy, - wymienić badaczy Antarktydy i Arktyki, - pokazać na mapie trasy wypraw polarnych na Antarktydzie i w Arktyce, - porównać Antarktydę i Arktykę.
III POZIOM: UMIEJĘTNOŚCI STOSOWANE W SYTUACJACH PROBLEMOWYCH - KATEGORIA D
- wyjaśnić, dlaczego fauna wód przybrzeżnych Antarktydy jest bogatsza, niż w głębi kontynentu, - wyjaśnić, jak powstał lądolód, - wyjaśnić, jak tworzą się góry lodowe, - ocenić wkład Polaków w badania Antarktydy i Arktyki, - wyjaśnić, dlaczego Antarktyda stanowi obszar na Ziemi, który jest nienaruszony przez działalność gospodarczą ludzi.
METODA: PRACA W GRUPACH METODAMI PROGRAMU
«KREATOR»
POMOCE, ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
- Arktyka i Antarktyda: na podbój biegunów, ludzie lodów - Eskimosi, „BGW”, Warszawa, 1992. - Odkrycia młodych, encyklopedia: Larousse Gallimard, nr 83. - Encyklopedia geograficzna: morza świata, tł. Bartnik D.,(i in.), „Muza S.A.”, Warszawa, 1995. - Czerny M., Szlajfer F., Geografia dla Karoliny i Leszka, Nowa Era, Warszawa, 1996. - Kamiński M., Moje bieguny: dziennik z wypraw 1990 – 1998, Ideamedia, Gdańsk, 1998 - Leszczycki S., Fleszar M., Australia, Oceania, Antarktyda, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1971. - Rakusa – Suszczewski S., Dlaczego Antarktyda?, Biblioteka Problemów, PWN, Warszawa, 1979. - Na przełaj przez Antarktydę, Badowski R., Wiedza i Życie, 1997, nr 1. - Oceany zimne, oceany ciepłe, Węsławski J., Wiedza i Życie, 1997, nr 1.
PRZYGOTOWANIE KLASY:
- na ścianach wywieszono mapy: ANTARKTYDA i ARKTYKA, - tablice demonstracyjne, - z tyłu klasy urządzono wystawkę w/w pomocy dydaktycznych ( encyklopedie, słowniki, czasopisma popularno - naukowe ...) - przygotowano kolorowe flamastry, papier z bloku rysunkowego, - skserowano potrzebne materiały ( mapa konturowa świata, diagramy klimatyczne, zdjęcia roślin, zwierząt żyjących w strefie polarnej, zdobywców biegunów, krajobrazów Arktyki i Antarktydy ). Materiały skserowane otrzymała każda grupa.
PRZEBIEG LEKCJI
ZAANGAŻOWANIE
Nauczyciel dokonuje podziału klasy na 5 grup ( pięcioosobowych ). Każdy z wchodzących do klasy uczniów wybiera kolorową karteczkę. Uczniowie, którzy wybrali karteczki w takim samym kolorze, zajmowali wyznaczone miejsca. Następnie nauczyciel poprosił, by uczniowie, którzy mają karteczki białe napisali na nich: kartografowie ( I ), niebieskie - kronikarze (II), czerwone - biologowie ( III ), żółte - geografowie ( IV ), zielone - ekolodzy ( V ). Nauczyciel zapoznał uczniów z tematem lekcji, który zapisano na tablicy. Wyjaśnił cel lekcji. Zwrócił uwagę na przygotowanie sali. Uświadomił, iż podczas pracy uczniowie mogą korzystać ze wszelkich pomocy, kontaktować się z innymi grupami. Nauczyciel przydzielił zadania do realizacji.
UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE: · słuchanie, · rozumienie poleceń.
KARTOGRAFOWIE ( I GRUPA ) Otrzymaliście mapę konturową świata. Korzystając z Waszej wiedzy macie na nią nanieść następujące dane: - obszar zajmowany przez Arktykę i Antarktykę, - zaznaczcie położenie bieguna zimna, - może potraficie ( na pewno potraficie! ) zaznaczyć na niej trasy wypraw polarnych, - zaznaczcie na mapie położenie polskich stacji badawczych, Przygotujcie się do zaprezentowania Waszej mapki Arktyki i Antarktyki.
KRONIKARZE ( II GRUPA ) - Macie do dyspozycji materiały źródłowe, w których jest opisana historia wypraw polarnych, nie zawsze kończących się szczęśliwie oraz jest opisany udział Polaków w badaniach i zdobywaniu biegunów Ziemi dawniej i współcześnie. Na ich podstawie przygotujcie krótką notatkę do prasy: „Polacy w Arktyce i w Antarktyce”
GEOGRAFOWIE ( III GRUPA ) - Otrzymaliście skserowane diagramy klimatyczne, ilustracje krajobrazów Arktyki i Antarktydy. - Zastanówcie się, jakie warunki klimatyczne panują w Arktyce i na Antarktydzie. Opiszcie jak powstał lądolód i dlaczego Antarktyda jest nazywana pustynią lodową? Naszkicujcie, jak tworzą się góry lodowe. - Naturalnie, jak wszystkie grupy możecie skorzystać z różnych źródeł.
BIOLOGOWIE ( IV GRUPA ) - Obejrzyjcie fotografie zwierząt żyjących w klimacie polarnym, zastanówcie się nad bardzo ubogim światem roślin występującym jedynie w oazach. - Przeanalizujcie diagramy klimatyczne. Wczujcie się w role zwierząt żyjących w Arktyce i Antarktyce i wyjaśnijcie jak zwierzęta przystosowały się do życia w klimacie polarnym oraz dlaczego fauna wód przybrzeżnych Antarktydy jest bogatsza niż w głębi kontynentu.
EKOLODZY ( V GRUPA ) - Zapoznajcie się z Układem w Sprawie Antarktydy o miejscach szczególnie chronionych w Antarktyce oraz o zakazie połowów wielorybów. - Zastanówcie się nad problemem powiększającej się dziury ozonowej nad Antarktydą. Zredagujcie apel do wszystkich mieszkańców Ziemi w sprawie ochrony środowiska naszej planety.
UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE:
· samodzielna praca wyrażająca się w gromadzeniu i redagowaniu materiału.
BADANIE
Uczniowie analizują przydzielone im zadania. Gromadzą pomoce. Rozdzielają pracę w grupie. Dyskutują.
Nauczyciel jest obserwatorem, słuchaczem. Służy pomocą w razie potrzeby ( ale wyjątkowo ).
UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE
· planowanie pracy, · organizowanie współpracy w grupie, · komunikowanie się, · efektywność współpracy.
PRZETWARZANIE FAZA TWÓRCZA
Uczniowie zmierzają do zakończenia pracy. Niektóre grupy decydują się na wykonanie ilustracji oraz graficzne wykresy.
UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE
· aktywność, · samodzielność, · wnioskowanie, · formułowanie zwięzłych informacji.
REFLEKSJE
Uczniowie oceniali lekcje. Opowiadali jak przebiegała ich praca w grupie. Mówili na temat graficznego przedstawienia wyników. Dokonywali samooceny.
UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE
· umiejętność swobodnej wypowiedzi, · przełamywanie nieśmiałości, · nawiązanie kontaktu z nauczycielem (układ partnerski).
EWALUACJA
Nauczyciel ocenił przebieg lekcji. Wystawił oceny wszystkim prezenterom. Zaproponował na koniec nagradzanie brawami poszczególne grupy. Mierzono siłę braw. wystawiono oceny wszystkim uczestnikom lekcji.
UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE
· umiejętności samooceny i oceny innych.
Pracy domowej nie przewidziano. Uczniowie poczynili duże przygotowania do lekcji.
|